Većina pravoslavih manastira proizvodi vino za ličnu upotrebu, bez mnogo hemije, sulfita i šećera, kao ni boja – zapravo sa ciljem da se brigom o prirodi kroz vinograde kasnije uživa u svim njenim plodovima. Inače, po crkvama i manastirima su uglavnom monasi oni koji brinu o vinogradima i vinu, najviše zbog verskih obreda i crvene boje koja treba da simbolizuje Isusovu krv. U definisanju pričesnog vina crkveno pravo ne postavlja velike zahteve, osim činjenice da ono mora da bude prirodno (vinum de vitae).Kako su se iz godine u godinu povećavali zasadi pod vinogradima, počelo se sa prodajom njihovih vina, te su sada nadaleko poznata manastirska vina.
Na domaćem području, neka od najpoznatijih manastirskih vina su:
1) Tvrdoško vino – manastir Tvrdoš, koji se nalazi u Hercegovini i datira iz 13. veka. Manastir Tvrdoš proizvodi bela i crvena vina od autohtonih sorti Vranac, Cabernet Saunignon i Merlot.
2) Dečansko vino – manastir Visoki Dečani, koji se nalazi na Kosovu i Metohiji i spada u svetsku kulturnu baštinu. Manastir Visoki Dečani proizvodi crvena vina od sorti Cabernet Sauvignon i Merlot, kao i bela vina od sorti Italijanski rizling i Chardonnay.
3) Vino Filigran i Tamjanika – manastir Bukovo, koji se nalazi u blizini Negotina i datira iz 14. veka. Manastir Bukovo proizvodi crvena vina od sorte Cabernet Sauvignon, kao i bela vina od sorti Chardonnay i Crna tamjanika, koja je retka i aromatična sorta grožđa.
4) Sopoćansko vino – manastir Sopoćani, koji se nalazi u blizini Novog Pazara i spada u svetsku kulturnu baštinu. Manastir Sopoćani proizvodi crvena vina od sorti Cabernet Sauvignon i Merlot, kao i bela vina od sorti Chardonnay i Sauvignon Blanc.
5) Metohijsko vino barik – manastir Fenek, koji se nalazi u blizini Obrenovca i datira iz 15. veka. Manastir Fenek proizvodi crvena vina, koja odležavaju u barik buradima.
Hilandarska vina potiču isključivo sa Svete Gore, iz vinograda Savino polje koje se nalazi na dva kilometra od manastirskog kompleksa, na obali Egejskog mora. Vinogradi se prostiru na površini od 15 hektara, sa zasadima sorti Cabernet Sauvignon, Merlot i Cabernet Franc. Nedaleko odatle, u zgradama starog lučkog objekta se nalazi savremena vinarija. Vino se u manastiru proizvodi od 1198. godine kada je manastir osnovan. Šezdesetih godina prošlog veka stari vinograd je u potpunosti iskrčen i obnovljen, da bi u današnjem obliku i po najvišim standardima bio uspostavljen krajem prve decenije novog milenijuma. Trenutna godišnja proizvodnja je oko 90.000 litara, a u bogatom arhivu manastira koji nije kompletno pregledan do danas nalaze se fotografije berbi iz 20. veka kao i zapisi o sorti prokupac.
Na početku su se po manastirima proizvodila samo crvena vina, ali se kasnije krenulo i u proizvodnju belih vina kao i roze.
Ono što je sigurno jeste da se sa poručivanjem bilo kojeg manastirskog vina, može uživati u proizvodu iz prirode, neprerađenom. Tako da izvolite!
